Niestety, nadal 22 proc. niepotrzebnej odzieży lub obuwia wyrzucanych jest do pojemnika na odpady resztkowe, bez możliwości odzyskania surowców. Około 65 proc. ludzi nie naprawia ani żadnej odzieży, ani butów (zdjęcie ilustracyjne)

fot. Muhittin Karabulut / Pixabay

Żyj w obiegu – cel projektu

Projekt ma na celu rozwój działań kształtujących i umożliwiających świadome, odpowiedzialne postawy ekologiczne mieszkańców Gdańska. Priorytetem jest nabywanie kompetencji i rozwiązania wpisujące się w gospodarkę obiegu zamkniętego (GOZ). To model funkcjonowania, który polega na dzieleniu się, pożyczaniu, ponownym użyciu, naprawie, odnawianiu i recyklingu istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. Jednym zdaniem: unikamy wyrzucania i marnowania zasobów, w tym surowców naturalnych, tak długo jak się da – w celu ochrony środowiska i zapewnienia bytu przyszłym pokoleniom.

Kierunek jest jeden. Dla nas wszystkich!

Według raportu „Drugie życie ubrań” (2022) sporządzonego przez Accenture i Fashion Revolution Polska aż ⅔ konsumentów pozbywa się ubrań, które wciąż nadają się do wykorzystania. Niestety, nadal 22 proc. niepotrzebnej odzieży lub obuwia wyrzucanych jest do pojemnika na odpady resztkowe, bez możliwości odzyskania surowców. Około 65 proc. ludzi nie naprawia ani żadnej odzieży, ani butów.

Według danych zebranych w The Global E-waste monitor w 2020 roku wyrzuciliśmy 53,6 milionów ton odpadów elektronicznych. Najnowsze prognozy wskazują, że do 2030 ich ilość może wzrosnąć nawet do 74,7 mln ton w skali świata. Tylko co piąty elektroodpad poddany jest profesjonalnemu, bezpiecznemu recyklingowi. Jak powszechnie wiadomo samodzielne lub z pomocą fachowca, ale tanie, naprawianie wielu przedmiotów i urządzeń bywa bardzo trudne, a nawet niemożliwe. Często producenci celowo nie produkują i nie sprzedają części zamiennych, aby zmusić do zakupu nowego egzemplarza i napędzać konsumpcję. Zdarza się też, że elementy urządzeń są montowane w sposób uniemożliwiający ich naprawę lub wymianę. Dlatego też w Unii Europejskiej procedowane jest nowe „prawo do naprawy”, które ukróci takie praktyki, a także zracjonalizuje koszty wielu napraw.

– Obecnie gospodarka obiegu zamkniętego to jeden z priorytetów Unii Europejskiej. W dużej mierze temu podporządkowane są plany budżetowe, programy operacyjne – wyjaśnia Piotr Kryszewski, zastępca prezydenta ds. usług komunalnych. – Warto podkreślić, że chodzi tu nie tylko o gospodarkę odpadami, ale też o wodę, energię, bioróżnorodność, powietrze, a także metale i paliwa kopalne.

Naprawianie zamiast wyrzucania to jedno z klasycznych działań „proGOZowych”.

Naprawianie zamiast wyrzucania. Dlaczego warto?

Motywacje do działań naprawczych, wpisujących się w ideę gospodarki obiegu zamkniętego, mogą być trzy: ekonomiczna, ekologiczna, kulturowa. Wszystkie są bardzo istotne. Tłumacząc pierwszą: po prostu nie stać kogoś na kupowanie co rusz nowych rzeczy i musi naprawiać w ramach oszczędności. Drugą: nadmierna, lekkomyślna konsumpcja to hurtowe i bezsensowne produkowanie odpadów, destrukcja środowiska oraz marnowanie zasobów. Trzecia: poszanowanie do wartości pracy, pieniędzy, zasobów i przedmiotów użytkowych nie pozwala komuś z byle powodów wyrzucać do śmietnika.

Kultura naprawiania. Czy minęła bezpowrotnie?

Współcześnie kultura naprawiania uległa głębokiemu ograniczeniu i modyfikacji. Dziś chyba już nikt nie ceruje skarpet, ale już na przykład usługi krawieckie powoli, ale konsekwentnie odzyskują zainteresowanie.

– Coraz modniejsze stają się też prace nazywane „Do it yourself”, czyli samodzielne naprawianie, odnawianie i przerabianie przedmiotów użytkowych. Przykładem może być przywracanie blasku starym meblom. Przy okazji odradza się też moda na „pchle targi”, gdzie często nabywane są przedmioty właśnie do samodzielnej renowacji. Problemem, który dostrzegamy jest m.in. zmniejszający się popyt na usługi szewskie. Stare obuwie trafia na śmietnik w gigantycznych ilościach. W ramach naszych działań będziemy przypominać o potrzebie powrotu do kultury naprawiania – zapewnia Olga Goitowska, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku.

Pierwsze działania zostały już zainicjowane. Przy okazji imprez miejskich często pojawia się stoisko Czyste Miasto Gdańsk z usługami krawieckimi. Można tam poprosić o fachową pomoc, ale też spróbować samemu zasiąść do maszyny i przekonać się, że podstawowe prace naprawcze nie są takie trudne. Innym przykładem jest mapa punktów usług rzemieślniczych i naprawczych, którą można znaleźć w aplikacji Czyste Miasto Gdańsk. Nie brakuje tam praktycznych treści edukacyjnych i poradnikowych w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego.

Wspaniałą inicjatywą, która również wspiera ideę GOZ, jest usługa „złotej rączki dla seniora”, którą z powodzeniem realizuje od kilku lat Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku. Więcej informacji o gospodarce obiegu zamkniętego, w tym szereg przydatnych porad można znaleźć na oficjalnym profilu na FB Czyste Miasto Gdańsk.

Dowiemy się o idei współdzielenia i o tym, jak dawać przedmiotom drugie życie. W aplikacji znajdziemy wiele lokalnych inicjatyw społecznych, w ramach których można podzielić się niepotrzebnymi rzeczami czy oddać zbędne przedmioty, dodając bezpłatne ogłoszenia.

Miasto Gdańsk coraz szerzej angażuje się w działania wpisujące się w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Priorytetem jest nie tylko edukacja oraz przekonywanie do bardziej odpowiedzialnych i świadomych postaw, ale także wdrażanie narzędzi pomagających mieszkańcom w takich proekologicznych działaniach.

Mieszkańcy, rady gdańskich dzielnic oraz miejskie instytucje chętnie biorą udział lub sami organizują wiele inicjatyw mających na celu utrzymanie różnych produktów jak najdłużej w obiegu. W wielu dzielnicach Gdańska organizowane są: pchle targi, wymiany sąsiedzkie, giveboxy, bookcrossing czy jadłodzielnie. W mieście bardzo popularne są też inicjatywy oddolne. Są to ciekawe i bardzo potrzebne projekty, dzięki którym możemy dać drugie życie rzeczom nam już niepotrzebnym.

– Działania, które prowadzą do ograniczenia ilości wyrzucanych rzeczy, są bardzo cenne. To ważne zwłaszcza teraz, gdy mamy do czynienia z tak rozbuchanym konsumpcjonizmem, a ilości wytwarzanych odpadów niestety wciąż rosną. Za dużo rzeczy trafia też do czarnych pojemników na odpady resztkowe – podkreśla Piotr Kryszewski, zastępca prezydenta Gdańska ds. usług komunalnych. – Aplikacja Czyste Miasto Gdańsk to wyjątkowe narzędzie, które daje nam dostęp do wielu pomysłów, wskazówek i porad, które pokazują, co zrobić, aby jak najmniej wyrzucać, a zamiast tego przedłużyć życie niektórych przedmiotów.

Nasze strychy i piwnice często pełne są różnych skarbów. To, co dla nas stało się już bezużyteczne, może posłużyć jeszcze innym. Warto o tym pomyśleć podczas kolejnych porządków i przekazać komuś odłożone w kąt przedmioty, zamiast zapełniać osiedlowe śmietniki.

Inicjatywy społeczne, czyli gdzie co przekazać

Niestety dość często wyrzucamy nawet takie rzeczy, których nam szkoda, ale po prostu nie wiemy, gdzie można je przekazać, aby były nadal wykorzystywane.

Z pomocą przychodzi aplikacja Czyste Miasto Gdańsk. W zakładce „inicjatywy społeczne” znajdziemy sposoby na dzielenie się żywnością, tak aby jej nie marnować. Dowiemy się o wymianie książek, tworzeniu tzw. giveboxów czy też o innych zbiórkach dla potrzebujących.

Dodatkowo dostępna jest mapa miejsc z inicjatywami społecznymi, która podpowie, gdzie znajdziemy lodówki społeczne, półki na niepotrzebne książki, sklepy charytatywne itp.

W jednym z gdańskich punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK) – Sorterowni Rudniki funkcjonuje tzw. „Książkownia”, gdzie można zawieźć niepotrzebne książki, a przy okazji znaleźć ciekawą lekturę dla siebie.

Nie wyrzucaj! Zrób zdjęcie, opisz i oddaj innym

Aplikacja umożliwia również oddawanie lub wymianę przedmiotów, z których już nie korzystamy. Możemy tu poszukiwać rzeczy, które ktoś chce oddać, a które wciąż nadają się do dalszego użycia. Zakładka ogłoszeń „oddaj / wymień” służy do zamieszczania informacji o przedmiotach, które chcemy oddać, ale też do dwustronnych transakcji: przedmiot za przedmiot.

Ktoś, kto poszukuje stolika pod telewizor, może się porozumieć z osobą, która zamieściła ogłoszenie o zamiarze odstąpienia takiego przedmiotu, a samemu zaoferować coś w zamian z własnych ogłoszeń. Możliwości bezpośrednich negocjacji są właściwie nieograniczone, a zainteresowani mogą proponować dowolne formy przekazywania sobie interesujących ich rzeczy.

– Z aplikacją Czyste Miasto Gdańsk to naprawdę proste – podkreśla Olga Goitowska, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej UMG. – Przekonało się już o tym ponad 52 tys. mieszkańców naszego miasta, ale wciąż zachęcamy nowych użytkowników, aby skorzystali z tego wszechstronnego narzędzia. Aplikacja to kompendium wiedzy dotyczącej racjonalnego i wielokrotnego wykorzystywania cennych surowców zamiast bezpowrotnego marnowania. Co ważne, to rozwiązanie bardzo praktyczne, całkowicie bezpłatne i dostępne na obu najpopularniejszych platformach mobilnych.

Czyste Miasto Gdańsk na rynkach

W ramach akcji na trzech gdańskich rynkach pojawi się stoisko informacyjno-edukacyjne Czystego Miasta Gdańska. Oprócz zachęcania do rezygnacji z jednorazowych foliówek i zastąpienia ich bawełnianymi woreczkami, edukatorzy będą wyjaśniać, jak prawidłowo segregować odpady oraz jak ważne są świadome zakupy i nasze codzienne wybory.

Zakupy bez foliowego worka

Tego typu akcje pokazują, że ograniczanie zużycia foliowych reklamówek jest możliwe i łatwe do wprowadzenia w codzienne życie. Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak szkodliwe dla środowiska mogą być opakowania foliowe. A przecież mogą one zostać zastąpione bawełnianymi torbami wielokrotnego użytku, które są bardziej ekologiczne i wytrzymałe.

Bawełniane woreczki to także świetna alternatywa do przechowywania warzyw i owoców. Dzięki nim unikniemy jednorazowych plastikowych worków, które często już po jednym  użyciu trafiają do śmieci. Podczas akcji w Strefie Edukacji Czyste Miasto Gdańsk będzie można uszyć własne bawełniane woreczki pod okiem profesjonalnej krawcowej.

Gdzie spotkasz edukatorów Czyste Miasto Gdańsk?

Mniej odpadów, dzięki zmianie nawyków

– Naszym celem jest nie tylko zmniejszenie ilości odpadów, ale także edukacja mieszkańców. Chcemy, aby każdy miał świadomość, jak jego wybory wpływają na środowisko i jak może w prosty sposób przyczynić się do jego ochrony – podkreśla Olga Goitowska, dyrektorka Wydziału Gospodarki Komunalnej UMG. – Poprzez takie wydarzenia jak to, pragniemy zainspirować ludzi do bardziej odpowiedzialnych zakupów. Zastąpienie foliowych reklamówek bawełnianymi torbami to tylko pierwszy krok w kierunku bardziej zrównoważonego stylu życia 

– Inicjatywa ta wpisuje się w trend ekologicznych zakupów, który zyskuje na popularności w całej Polsce – dodaje Piotr Kryszewski, dyrektor zarządzający ds. Zielonego Gdańska. – Coraz więcej konsumentów zwraca uwagę na pochodzenie produktów, ich opakowania oraz wpływ na środowisko. Dzięki tej akcji, przy okazji zakupów u lokalnych dostawców, mamy też możliwość edukacji i zmiany codziennych nawyków na bardziej ekologiczne. Zachęcamy mieszkańców do aktywnego udziału w akcji i wprowadzenia małych, ale znaczących zmian w swoim stylu życia. Wasze codzienne wybory mają ogromne znaczenie.